نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، گروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران
2 استادیار، گروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران
3 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران
چکیده
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Allium, one of the largest genera of the Amaryllidaceae family, is widely distributed across the world. Iran is a primary center of diversity for the genus Allium, with 7 subgenera and 30 sections identified in its flora. Despite various taxonomic and phylogenetic studies, there have been few nomenclature studies on the genus Allium. The present study, guided by the International Code of Nomenclature, undertook a thorough examination of Allium species. It was determined that Allium atroviolaceum Boiss. (1846) is an illegitimate name, as it is a later homonym of Allium atroviolaceum Hornem. ex Steud. (1840). Consequently, the name Allium sehat-niakii Negaresh nom. nov. is proposed here as a replacement for Allium atroviolaceum Boiss. Additionally, this study presents a note on the previous typifications of Allium atroviolaceum. It is also noted that Allium atroviolaceum var. angustifolium Boiss. is a forgotten taxon within the Iranian flora. This study treats it as an extant taxon, introducing a new combination (i.e., Allium sehat-niakii var. angustifolium (Boiss.) Negaresh) for the flora of Iran.
Introduction
The Amaryllidaceae family, one of the largest in the monocot plants, encompasses about 75 genera and 1600 species, distributed in tropical to subtropical regions of the world. The genus Allium L., with approximately 900 species, is globally distributed, having its primary center of diversity in Southwest Asia, particularly in Iran. Accordingly, 7 subgenera and 30 sections of this genus are recognized in the flora of Iran. The nomenclatural study of the genus Allium, in accordance with the International Code of Nomenclature (ICN), revealed that Allium atroviolaceum Boiss. (1846) is an illegitimate name, as it is a later homonym of Allium atroviolaceum Hornem. ex Steud. (1840). In this study, to clarify the use of this taxon, a valid name is proposed and a note on its typification is presented. Additionally, it was found that Allium atroviolaceum var. angustifolium Boiss. is a forgotten taxon in the Iranian flora.
Materials and Methods
The purpose of the international rules of plant nomenclature is to organize past nomenclature and provide rules for future naming. According to these rules, conflicting names cannot be maintained. In the present study, following the mentioned rules, species of the genus Allium were examined for compliance with nomenclatural standards. This nomenclatural study was based on the latest international botanical meeting held in Shenzhen, China, in 2018, resulting in the 19th "International Code of Nomenclature" published by Turland et al. in 2018.
Results and Conclusion
The name Allium atroviolaceum was first published by Steudel in 1840. Subsequently, Boissier (1846) published a species under the same name. According to the International Code of Nomenclature (Art. 53.1; Turland et al. 2018), Steudel's usage is legitimate, and Allium atroviolaceum Boiss. is an illegitimate later homonym. Therefore, the replacement name Allium sehat-niakii is proposed here. When Boissier described Allium atroviolaceum var. angustifolium in 1854, he cited "prope urbem Tehran, Kotschy 449" as the type locality, indicating its distribution in Iran.
The type specimens observed by the authors confirm that two specimens collected by Kotschy from Iran are present in the Geneva (G) and Paris (P) herbaria. Thus, Allium atroviolaceum var. angustifolium is a variety reported for the flora of Iran, which Wendelbo (1971) overlooked in Flora Iranica and is now reported again. Var. angustifolium differs from var. atroviolaceum by having narrower leaves. In this study, the angustifolium variety is transferred to Allium sehat-niakii. With this rediscovery, A. sehat-niakii now includes two varieties: var. sehat-niakii and var. angustifolium. Boissier described Allium atroviolaceum in 1846 based on Kotschy's collection 450. A review of various herbaria revealed that fourteen plant samples belong to Kotschy 450 (BM000958288, FI012000, G00164986, G-DC (G00164987), G00164988, GOET000718, K000464376, L0041350, LE00010808, LE00010809, MO-149473, P00601093, P00601092, and P00747749). In Flora Iranica, the G herbarium specimen is considered the type. However, there are three specimens related to Kotschy 450 collection in the G herbarium. Khorasani et al. (2018) designated specimen G00164986 as the lectotype but overlooked Wendelbo (1971) earlier, albeit incomplete, typification. Therefore, based on the International Code of Nomenclature (Art. 9.15), Wendelbo (1971) typification should be regarded as the initial lectotype determination, and Khorasani et al. (2018) typification as the subsequent lectotype determination.
کلیدواژهها [English]
مقدمه
Amaryllidaceae یکی از بزرگترین خانوادههای گیاهان تکلپهای با بیش از 75 جنس و حدود 16000 گونه است که در مناطق گرمسیری و نیمهگرمسیری دنیا پراکنش دارد (Fay & Chase, 1996; Meerow et al., 2000; APG III, 2009; (Christenhusz & Byng, 2016. اعضای این خانوادۀ علفی، بهطور عمده چندساله و پیازی و گاهی اوقات سوخدار یا ریزومدار است (Wendelbo, 1970). جنس Allium L. با داشتن حدود 900 گونه یکی از بزرگترین تاکسونهای این خانواده است که بهطور تقریبی در تمام نقاط دنیا پراکنش دارد (Heywood, 1993; Govaerts et al., 2013) و مرکز اصلی تنوع آن جنوب غرب آسیا بهویژه ایران است. فریسن و همکاران و فریش، هفت زیرجنس و 30 بخش از جنس Allium را برای فلور ایران لحاظ کردهاند (Friesen et al., 2006; Fritsch, 2012). طبق فلورا ایرانیکا (Wendelbo, 1971) جنس Allium دارای 139 گونه است که از این میان، 74 گونه در ایران یافت میشود. پس از تدوین فلورا ایرانیکا، گونههای زیادی برای فلور ایران معرفی یا گزارش شد (Matin, 1989; Fritsch, 1996; Akhani, 1999; Seisums, 2000; Fritsch et al., 2001; Fritsch et al., 2006; Fritsch & Khassanov, 2002; Mashayekhi et al., 2005; Khassanov et al., 2006; Khassanov & Memariani, 2006; Neshati et al., 2009; Fritsch & Maroofi, 2010; Razyfard et al., 2011; Memariani et al., 2007; Memariani et al., 2012; Akhavan et al., 2014).
طی مرور نامگذاری تاکسونهای متعلق به جنس Allium مشاهده شد گونۀ Allium atroviolaceum Boiss. (1846) براساس کد بینالمللی نامگذاری (International Code of Nomenclature) (ICN) غیرمعتبر است؛ زیرا همنام مؤخری (later homonym) نسبت به Allium atroviolaceum Hornem. ex Steud. (1840) است. در پژوهش حاضر، بهمنظور روشنکردن کاربرد این تاکسون، نامی معتبر برای آن مطرح و یادداشتی بر تیپبندی آن ارائه میشود؛ همچنین مشخص شد Allium atroviolaceum var. angustifolium Boiss.، واریتهای فراموششده برای فلور ایران است.
مواد و روشها
هدف قوانین بینالمللی نامگذاری گیاهی، مرتبکردن نامگذاریهای گذشته و فراهمکردن قواعدی برای آینده است و براساس این قوانین، امکان حفظ نامهای مخالف وجود ندارد. در پژوهش حاضر به تبعیت از قوانین یادشده، گونههای جنس Allium ازنظر انطباق با قوانین نامگذاری بررسی شد. مطالعۀ نامگذاری حاضر براساس جدیدترین گردهمایی بینالمللی گیاهشناسی انجام شد. این گردهمایی در سال 2018 در شینجن (Shenzhen) کشور چین برگزار شد و نتیجۀ آن نوزدهمین «کد بینالمللی نامگذاری» بود که تورلند و همکاران آن را در سال 2018 منتشر کردند (Turland et al., 2018). منابع مختلف و معتبر تاکسونومیک در ارتباط با جنس Allium ازجمله بویسیر (1882)، ودنسکی (1931)، وندلبو (1966؛ 1970؛ 1971؛ 1985)، کلمن (1984)، فریش (1996؛ 2012) و فریش و عباسی (2013) نیز مطالعه شد (Boissier, 1882; Vvedensky, 1931; Wendelbo, 1966; Wendelbo, 1970; Wendelbo, 1971; Wendelbo, 1985; Kollmann, 1984; Fritsch, 1996; Fritsch, 2012; Fritsch & Abbasi, 2013).
بحث و نتیجهگیری
گونۀ Allium atroviolaceum Boiss. پراکنش وسیعی دارد؛ به طوری که در ایران، شرق ترکیه، شمال عراق، افغانستان، قفقاز، اروپای شرقی، مرکز آسیا و بالکان یافت میشود (Wendelbo, 1971; Kollmann, 1984). این گونه براساس فلورا ایرانیکا (Wendelbo, 1971) به بخش Allium تعلق دارد. بخش Allium حدود 112 تا 115 گونه در دنیا دارد که دستکم 30 گونه از آنها در ایران میروید (Wendelbo, 1971; Mathew, 1996).
استیودل در سال 1840 برای نخستینبار Allium atroviolaceum را منتشر کرد (Steudel, 1840)؛ سپس بویسیر در سال 1846 گونۀ دیگری را با همین نام منتشر کرد (Boissier, 1846). براساس کد بینالمللی نامگذاری (Art. 9.15, Turland et al., 2018)، نامی که استیودل استفاده کرده است، نامی معتبر و Allium atroviolaceum که بویسیر منتشر کرده است، نام غیرمعتبری است که در پژوهش حاضر با نام Allium sehat-niakii جایگزین میشود (Steudel, 1840; Boissier, 1846). اپیتت (Epithet) به افتخار دکتر نصرت ا... صحت نیاکی، قدیمیترین گیاهشناس دانشگاه شهید چمران و نویسندۀ چندین کتاب گیاهشناسی، انتخاب شده است.
New name
Allium sehat-niakii Negaresh, nom. nov.
Replaced name: Allium atroviolaceum Boiss., Diagn. Pl. Orient. ser. 1, 7: 112 (1846), nom. illegit., non Allium atroviolaceum Hornem. ex Steud., Nomencl. Bot. [Steudel], ed. 2. 1: 50 (1840).
هنگامی که بویسیر در سال 1854 Allium atroviolaceum var. angustifolium را معرفی کرد، محل تیپ «prope urbem Tehran, Kotschy 449» را برای آن ذکر کرد (Boissier, 1854). براساس محل تیپ ذکرشده در پروتولوگ، واریتۀ angustifolium در ایران پراکنش دارد. نمونههای تیپی که نویسندگان مشاهده کردهاند، تأیید میکنند دو نمونهای که Kotschy از ایران جمعآوری کرده است، در هرباریومهای ژنو (G) و پاریس (P) وجود دارند؛ بنابراین Allium atroviolaceum var. angustifolium واریتۀ گزارششدهای برای فلور ایران است که وندلبو آن را در فلورا ایرانیکا نادیده گرفته است و در اینجا، دوباره برای فلور ایران گزارش میشود(Wendelbo, 1971). واریتۀ angustifolium با داشتن برگهای باریکتر از واریتۀ atroviolaceum متفاوت میشود. در پژوهش حاضر، واریتۀ angustifolium به Allium sehat-niakii منتقل میشود. با این کشف مجدد، گونۀ A. sehat-niakii شامل دو واریته میشود:
1a. Allium sehat-niakii var. sehat-niakii
Type: Iran, Prov. Fars: in monte Sabz Pushan prope Schiras, 31 May 1842, Kotschy 450 (lectotype, first-step designated by Wendelbo (1971, p. 58), G!; second-step lectotype, designated by Khorasani et al. (2018, p. 305), G00164986!; isolectotypes: BM000958288!, FI012000!, G-DC (G00164987!), G00164988!, GOET000718!, K000464376!, L0041350!, LE00010808!, LE00010809!, MO-149473!, P00601093!, P00601092!, P00747749!) (شکل 1).
شکل 1- تصویر Allium sehat-niakii Negaresh var. sehat-niakii در طبیعت (A: گلآذین و B: گیاه) (عکس از نویسندۀ اول)
Figure 1 - Image of Allium sehat-niakii Negaresh var. sehat-niakii in the wild (A: Inflorescence, B: Plant) (Image by the first author).
بویسیر در سال 1846 گونۀ Allium atroviolaceum را براساس جمعآوری Kotschy 450 معرفی کرد(Boissier, 1846).. طی بررسی هرباریومهای مختلف مشخص شد 14 نمونۀ گیاهی متعلق به جمعآوری Kotschy 450 (BM000958288, FI012000, G00164986, G-DC (G00164987), G00164988, GOET000718, K000464376, L0041350, LE00010808, LE00010809, MO-149473, P00601093, P00601092, P00747749) وجود دارد.
در فلورا ایرانیکا (Wendelbo, 1971) نمونۀ G، تیپ در نظر گرفته شده است؛ این در حالی است که در هرباریوم G سه نمونۀ مربوط به جمعآوری Kotschy 450 (G00164986, G-DC (G00164987), G00164988) وجود دارد. خراسانی و همکاران نمونۀ G00164986 را «لکتوتیپ» لحاظ کردند؛ اما به این مسئله توجه نداشتند که پیشتر تیپبندی گونۀ Allium atroviolaceum توسط وندلبو، اگرچه بهطور ناقص، صورت گرفته است؛ بنابراین براساس کد بینالمللی نامگذاری ((Art. 9.15, Turland et al., 2018 باید تیپبندی وندلبو در جایگاه تعیین لکتوتیپ در مرحلۀ نخست و تیپبندی خراسانی و همکاران در جایگاه تعیین لکتوتیپ در مرحلۀ دوم لحاظ شود (شکل 2) (Khorasani et al., 2018, Wendelbo, 1971).
شکل 2- تصویر نمونۀ لکتوتیپ Allium sehat-niakii Negaresh var. sehat-niakii (G00164986)
Figure 2 - Image of the lectotype specimen of Allium sehat-niakii Negaresh var. sehat-niakii (G00164986).
1b. Allium sehat-niakii var. angustifolium (Boiss.) Negaresh, comb. nov.
Basionym: Allium atroviolaceum var. angustifolium Boiss., Diagn. Pl. Orient. ser. 1, 13: 29 (1854).
Type: Iran, Prov. Tehran: prope urbem Tehran, 6 July 1843, Kotschy 449 (holotype: G-BOIS (G00752686!); isotype: P00747751!) (شکل 3).
شکل 3- تصویر نمونۀ هولوتیپ Allium sehat-niakii var. angustifolium (Boiss.) Negaresh (G00752686)
Figure 3 - Image of the holotype specimen of Allium sehat-niakii var. angustifolium (Boiss.) Negaresh (G00752686).
سپاسگزاری
نویسندگان صمیمانه از مدیران هرباریومهای BM، FI، G، GOET، K، L، LE، MO و P برای همکاری در ارسال تصویر از نمونههای تیپ و از دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان برای تأمین هزینههای پژوهش حاضر سپاسگزاری میکنند.