بررسی فلور منطقه سارال استان کردستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

2 استاد مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، تهران

چکیده

منطقه سارال با وسعت 1000 کیلومتر مربع، در استـان کردستان و شمال‌غرب شهر سنندج واقع شده است. مرتفع‌ترین نقطه محدوده مطالعاتی قله کوه شیخ‌بیان با ارتفاع 2895 متر از سطح دریا و پست‌ترین آن روستای دویسه با ارتفاع 1600 متر از سطح دریا است. نتایج حاصل از مطالعات ترکیب رُستنی‌ها، وجود 536 گونه گیاهی متعلق به 285 جنس و 59 تیره را نشان می‌دهد. بزرگترین تیره‌های گیاهی از نظر تعداد گونه، تیره‌های پروانه آسا (Papilionaceae) و کاسنی (Asteraceae) هر یک با 66 گونه هستند و بزرگترین جنس از لحاظ تعداد گونه جنس گـون (Astragalus L.) از تـیـره پروانه‌آسا بـا 30 گونه است. طیف اشکال زیستی گیاهی غالب منطقه همی‌کریپتوفیت با 49 درصد است و سایر اشکال آن به ترتیب فراوانی تروفیت‌ها 27 درصد، ژئوفیت‌های پیازدار 6 درصد، فانروفیت‌ها 5 درصد، ژئوفیت‌های غده‌دار، ژئوفیت‌های ریزوم‌دار و کامه‌فیت‌ها هر کدام 4 درصد هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Studies of Flora in Saral area: Kurdistan - Iran

نویسندگان [English]

  • Sahar Sanandaji 1
  • Valiollah Mozaffarian2 2
1 Department of Biology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Saral with 1000 square kilometers is located in Kurdistan province, north-west of Sanandaj city. The highest elevation of the Saral area is Sheykh-Bayan Mountain with 2895 meters and the lowest is Doueiseh village with 1600 meters height above see level. The final results of the studies on floras showed 536 plant species which belonged to 285 genera and 59 families. The largest plant families, in terms of number of species was Papilionaceae and Asteraceae with 66 species and the largest genus, in terms of species was Astragalus L. from Papilionaceae family with 30 species.The largest life forms in the Saral area belonged to Hemicryptophytes with %49 of all species and the other forms included: Therophytes 27%, Bulbous Geophytes 6%, Phanaerophytes 5%, Tuberous Geophytes, Rhizomatose Geophytes and Chamaephytes each 4%.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • Saral
  • Flora
  • Kurdistan

مقدمه

گیـاهـان هر منطقه به عنوان یکی از منابع تجدید شونده ­باید مورد بررسی ، مطالعه و شناخت دقیق قرار گیرند. جمع­آوری اطلاعات گیاه­شناسی منطقه، موجب شناخت توانایی­های بالقوه و بالفعل پوشش گیاهی منطقه می­گردد. شناخت گونه­های گیاهی و دقت در روند تغییرات آن ، امکان برنامه­ریزی و انتخاب راهکارهای مناسب برای کنترل اکوسیستم منطقه را فراهم می­آورد.

منطقة مورد مطالعة سارال به علت شرایط خاص آن، تقریبا تاکنون مورد مطالعه اختصاصی و دقیق قرار نگرفته و مطالعات محدود قبلی نیز به طور موردی و بر روی نمونه­های خاصی از گیاهان صورت گرفته است و این امر حاکی از ضعف اطلاعات از منطقة سارال است.

هدف از این مطالعه، فراهم آوردن اطلاعات پایة مطالعات فلوریستیک به منظور تعیین گونه­های گیاهی موجود در منطقه و شناسایی پتانسیل منطقه و امکان ایجاد برنامه­های مدیریتی مناسب جهت حفظ این رویشگاه است، چرا که بدون داشتن اطلاعات در مورد پوشش گیاهی و مطالعات فلوریستیک و نیز منابع زیستگاهی این منطقه نمی­توان راه­کاره­های اصولی را در جهت حفاظت از ذخیره­گاه­های ژنتیکی گیاهی و به دنبال آن برنامه­ریزی­های دقیق و آگاهانه جهت حفظ، احیا و گسترش آن ارائه نمود. همچنین، به خاطر اهمیتی که گیاه­شناسی در علوم مختلف، از جمله: علوم زیستی، کشاورزی و داروسازی دارد، این پژوهش در منطقه صورت گرفته است.

 

موقعیت منطقة مورد مطالعه

منطقة سارال در حوزة آبخیز شاخه­ای از رودخانه قزل­اوزن با وسعت تقریبی 1000 کیلومترمربع و موقعیت جغرافیایی ´24 °35 تا ´54 °35 عرض شمالی و ´36 °46 تا ´00 °47 طول شرقی در شمال غرب شهر سنندج قرار دارد (شکل 1).

سارال، کوهستانی است که از دیدگاه جغرافیای گیاهی در حوزه کرد و زاگرس (Kurdo-Zagrosian Province) و ناحیة ایرانی- تورانی (Irano-Turanian Region) قرار دارد (مجنونیان، 1378). این منطقه، از شمال به شهر دیوان‌دره و کوه هاجرخاتون، از جنوب به روستای سراب­قمیش و کوه پیراسماعیل، از شرق به روستاهای هزارکانیان، افراسیاب، بانیچوب و از غرب به کوه­های مسجدمیرزا، کانی­چرمه و سوهان محدود می­گردد.

از جمله روستاهای مهم و پرجمعیت آن می­توان به هِزارکانیان، قِزل­بلاغ، گیزمِل، کُول، دُوِیسه، چَتان، سَراب­قَمیش، هانه­گِلان و مائین­دُوول اشاره نمود، که از لحاظ موقعیت، روستای هانه­گلان مرکز منطقة سارال به شمار می­رود و در فاصله تقریبی 50 کیلومتری شهر سنندج قرار دارد.

سه راه دستیابی به این منطقه وجود دارند که عبارتند از: راه دسترسی جنوبی، از طریق روستای سراب­قمیش، که در فاصله 10 کیلومتری شهر سنندج قرار دارد؛ راه دسترسی شرقی، از طریق روستای حسین­آباد، که در فاصله 43 کیلومتری شهر سنندج قرار دارد؛ راه دسترسی شمالی، از طریق شهر دیوان‌دره و روستای هزارکانیان، که در فاصله 95 کیلومتری شهر سنندج قرار دارد. راه‌های ارتباطی بین روستایی منطقة سارال همگی خاکی بوده، در برخی مناطق مالرو است.

منطقة سارال، در میان سلسله جبال زاگرس قرار گرفته و کوه چهل­چشمه با ارتفاع 3173 متر از سطح دریا در این منطقه واقع شده است و باید خاطر نشان ساخت که چهل­چشمه پس از کوه شاهو با ارتفاع 3240 متر از سطح دریا بلندترین نقطه استان کردستان است و این امر حاکی از مرتفع بودن منطقه نسبت به سطح دریاست. مرتفع­ترین نقطه منطقة مورد مطالعه قله کوه شیخ­بیان با ارتفاع 2895 متر از سطح دریا و پست­ترین آن روستای دویسه با ارتفاع 1600 متر از سطح دریاست. از جمله قلل مرتفع دیگر منطقه می­توان به کوه­های قلعه­دویه (2099 متر)، یلشته (2230 متر)، برده سور (2410 متر)، هاجرخاتون (2737 متر)، کل­آباد (2750 متر) اشاره نمود.

 

 

 

شکل 1- نقشه منطقة مورد مطالعة سارال. اعداد 1، 2 و 3 به ترتیب راه­های دسترسی جنوبی، شرقی و شمالی؛ 4 کوه شیخ بیان؛ 5 روستای دویسه؛ 6 روستای هانه‌گلان (مرکز سارال) و 7 شاخه­ای از رودخانه قزل­اوزن.

 

 

از جمله رودخانه­های مهم منطقه می­توان به چَم قهرمان، چم بـنـاسوره، قزل­اوزن، چم افراسیاب، آل بلاخ و چم دروان اشاره کرد.

 

روش تحقیق

مطالعه پوشش گیاهی سارال از تابستان سال 1385 آغاز گردید و طی سه فصل رویشی تا تابستان سال 1387 به منظور شناسایی گونه­های گیاهی موجود در منطقه ادامه یافت. محدوده جغرافیایی مطالعاتی بر اساس حوزه آبخیز شاخه­ای از رودخانه قزل­اوزن بر روی نقشه توپوگرافی با مقیاس 1:250000 مشخص شد (شماره NI 38-4، سری K 551) و با توجه به شناخت قبلی از منطقه و غنای گونه­های گیاهی فعالیت در منطقه آغاز گردید.

کلیة فعالیت­ها اعم از جمع­آوری، خشک کردن، کلکسیون و شناسایی مطابق روش تاکسونومی کلاسیک و با استفاده از منابع فلورا ایرانیکا (Rechinger, 1963-2005)، فلور ترکیه (Davis, 1965-1988)، فلور عراق (Townsend, 1966-1985)، فلور ایران (اسدی و همکاران، 1386-1367)، فلور رنگی ایران (قهرمان، 1386-1363)، فلور یزد (مظفریان، 1379)، فلور خوزستان (مظفریان، 1378)، فلور مصور پارک ملی گلستان (آخانی، 1383)، رده‌بندی گیاهی (مظفریان، 1379)، درختان و درختچه‌های ایران (مظفریان، 1383)، گون­های ایران (معصومی، 1384-1365)، رُستنی­های ایران (مبین، 1374-1354)، لاله­ها و زنبق­های ایران و گونه­های مجاور (وندلبو، 1356)، فرهنگ نام­های گیاهان ایران (مظفریان، 1377) به طور دقیق شناسایی شدند.

در تدوین اطلاعات مربوط به نمونه­های جمع­آوری شده، محل و موقعیت دقیق آنها با مشخص نمودن طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع محل برداشت با دقت بسیار بالا با استفاده از دستگاه موقعیت­یاب (GPS) صورت گرفت. نمونه­های جمع­آوری شده در این مطالعه در هرباریوم مؤسسه تحقیقات جنگل­ها و مراتع تهران و هرباریوم دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران نگهداری می­شود.

اشکال زیستی گیاهان بر اساس سیستم رانکیه (اردکانی، 1383) تعیین و طیف زیستی اشکال رویشی منطقه به صورت نمودار کلوچه­ای ترسیم گردید (شکل 2).

 

نتایج

سارال با داشتن شرایط زیست- محیطی خاص از تنوع کلیماتیک و فلوریستیک بسیار بالایی برخوردار است. نتایج حاصل از مطالعات ترکیب رُستنی­های منطقه، وجود 536 گونه گیاهی، متعلق به 285 جنس و 59 تیره را نشان می­دهد (گونه­های شناسایی شده، جدول 1).

بزرگترین تیره­های گیاهی منطقه بر اساس بیشترین تعداد گونه (شکل 3) عبارتند از:

تیره­های پروانه­آسا (Papilionaceae) و کاسنی (Asteraceae) هر یک با 66 گونه، تیره­های نعناع (Lamiaceae) و گندمیان (Poaceae) هر یک با 40 گونه، تیره شب­بو (Brassicaceae) با 38 گونه، تیره چتریان (Apiaceae) با 32 گونه، تیرة لاله (Liliaceae) با 28 گونه.

بزرگترین جنس­های گیاهی منطقه از نظر تعداد گونه عبارتند از:

جنس گون (Astragalus L.) با 30 گونه، جنس گل­گندم (Centaurea L.) با 13 گونه، جنس مریم گلی (Salvia L.) با 8 گونه، جنس­های مگس­گیر (Silene L.) و فرفیون (Euphorbia L.) هر یک با 7 گونه.

طیف اشکال زیستی گیاهی غالب منطقه، همی‌کریپتوفیت با 49 درصد است و سایر اشکال آن به ترتیب فراوانی عبارتند از:

تروفیت‌ها 27 درصد، ژئوفیت­های پیازدار 6 درصد، فانروفیت­ها 5 درصد، ژئوفیت­های غده­دار، ژئوفیت­های ریزوم­دار و کامه­فیت­ها هر کدام 4 درصد (شکل 2).

با توجه به اینکه سارال در ناحیه ایرانی- تورانی (Irano-Turanian Region) قرار گرفته است، بنابراین، کوروتیپ غالب، ایرانی- تورانی است.

 

 

شکل 2- درصد فراوانی اشکال زیستی گیاهان منطقة سارال. کامه­فیت­ها (Ch.)، ژئوفیت­های پیازدار (G.b.)، ژئوفیت­های ریزوم­دار (G.r.)، ژئوفیت­های غده­دار (G.t.)، همی­کریپتوفیت­ها (He.)، هِلوفیت­ها (Hel.)، هیدروفیت­ها (Hy.)، انگل­ها (Pa.)، فانروفیت­ها (Ph.)،
نیمه انگل­ها (Se.Pa.)، تروفیت­ها (Th.).

 

 

شکل 3- تعداد تیره­ها و گونه­های گیاهی منطقة سارال

 

 

 

 

 

 

 


بحث

با توجه به 536 گونه گیاهی موجود در منطقه و مقایسه آن با گزارش فاز دوم پوشش گیاهی استان کردستان (معروفی، 1387)، که تعداد گونه­های گیاهی را در کل استان تا این مرحله 782 گونه گزارش نموده است و با توجه به اینکه منطقة سارال مساحتی در حدود یک هشتم استان مساحت کردستان را به خود اختصاص می‌دهد، نتایج حاصل بیانگر این واقعیت است که منطقة سارال از غنای گونه­ای بالایی برخوردار است.

وجود حداکثر 26 گونه درختی و درختچه­ای به صورت تُنُک و پراکنده، نشان‌دهندة این امر است که منطقة سارال از لحاظ تنوع و میزان گونه­های چوبی فقیر است و این امر به علت شرایط کلیماتیک و ارتفاع بالاتر از حد رویش جنگل است (شکل 4).

وجود 30 گونه از جنس Astragalus L. که برخی از آنها گونه­های انحصاری منطقه هستند، تنوع خوبی را در ارتباط با این جنس نشان می­دهد.

 

 

شکل 4- فراوانی اشکال زیستی گیاهان منطقة سارال

 

جدول 1-: تیره، گونه، نام­ فارسی گونه و شکل زیستی گیاهان منطقة سارال به همراه اطلاعاتی در ارتباط با گونه­های با فراوانی زیاد، اندمیک، نادر، مرتعی و دارویی و معطر.

ردیف

تیره و نام علمی گیاه

نام فارسی

شکل زیستی

توضیحات

 

Alismataceae:

 

 

 

1

Alisma lanceolatum With.

قاشق­­واش سرنیزه­ای

Hel.

 

 

Amaranthaceae:

 

 

 

1

Amaranthus graecizans L.

تاج­خروس هرز

Th.

 

2

Amaranthus retroflexus L.

زلف عروسان

Th.

 

 

Anacardiaceae:

 

 

 

1

Rhus coriaria L.

سماق

Ph.

 

 

Apiaceae:

 

 

 

1

Anthriscus nemorosa (M. B.) Spreng.

جعفری وحشی

He.

D.; P.

2

Astrodaucus orientalis (L.) Drude

هویج کوهی

He.

P.

3

Bilacunaria microcarpa (M. B.) Pimenov. & V. N. Tikhom.

Syn.: Hippomarathrum microcarpum (M. B.) B. Fedtsch.

رازیانه اسبی، شوید اسبی

He.

D.; P.

4

Bunium caroides (Boiss.) Hausskn. ex Bornm.

زیره الوندی

G.t.

 

5

Bunium cylindricum (Boiss. & Hohen.) Drude

زیره استوانه­ای، روغنک

G.t.

 

6

Bunium paucifolium DC.

زیره هرز زراعی

G.t.

 

7

Chaerophyllum crinitum Boiss.

جعفری فرنگی کرک آلود

G.t.

P.

8

Chaerophyllum macropodum Boiss.

جعفری فرنگی کوهستانی

He.

D.; P.

9

Conium maculatum L.

شوکران کبیر، شوکران

He.

 

10

Eryngium billardieri F. Delaroche

زول

He.

 

11

Eryngium noeanum Boiss.

---

He.

 

12

Eryngium thyrsoideum Boiss.

زول گرزنی

He.

 

13

Ferula haussknechtii Wolff ex Rech. f.

کمای ساورزی

He.

D.; P.

14

Ferula orientalis L.

کمای شرقی

He.

D.; P.

15

Heptaptera anisoptera (DC.) Tutin

---

He.

P.

16

Johreniopsis scoparia (Boiss.) M. Pimen.

---

He.

 

17

Leutea kurdistanica Mozaff.

---

He.

En.

18

Malabaila porphyrodiscus Stapf & Wettst.

شقاقل

He.

 

19

Opsicarpium insignis Mozaff.

---

He.

En.; P.

20

Pimpinella aurea DC.

جعفری کوهی زرد

He.

P.

21

Pimpinella tragium Vill.

جعفری کوهی

He.

P.

22

Prangos acaulis (DC.) Bornm.

جاشیر کوتوله

He.

P.

23

Prangos ferulacea (L.) Lindl.

جاشیر

He.

D.; P.

24

Scaligeria meifolia (Fenzl.) Boiss.

زیره­وش هزار برگ، زیره­وش دجله­ای

G.t.

P.

25

Scandix iberica M. B.

شانه ونوس قفقازی

Th.

 

26

Scandix stellata Banks & Soland.

شانه ونوس ستاره­ای

Th.

 

27

Smyrniopsis aucheri Boiss.

پِیکَل

He.

P.

28

Smyrnium cordifolium Boiss.

آوندول

He.

P.

29

Torilis leptophylla (L.) Reichenb.

ماستونک نازک برگ

Th.

 

30

Trigonosciadium brachytaenium (Boiss.) Alava

گلپرک

He.

 

31

Turgenia latifolia (L.) Hoffm.

گیس چسبک، گیس میماسی

Th.

 

32

Zosimia absinthifolia (Vent.) Link

---

He.

P.

 

Araceae:

 

 

 

1

Arum conophalloides Ky. ex Schott.

شیپوری سبز

G.t.

 

 

Aristolochiaceae:

 

 

 

1

Aristolochia bottae Jaub. & Spach

چپقک، زرآوند

He.

 

 

Asteraceae:

 

 

 

1

Achillea aleppica DC.

بومادران­کرمانشاهی، بومادران حلبی

He.

 

2

Achillea biebersteinii Afan

بومادران زرد، بومادران مزرعه­روی

He.

 

3

Achillea millefolium L.

بومادران

He.

 

4

Achillea tenuifolia Lam.

بومادران بیابانی

He.

 

5

Achillea vermicularis Trin.

بومادران کوهستانی، چوپان کبریتی

He.

D.

6

Achillea wilhelmsii C. Koch

بومادران

He.

 

7

Acroptilon repens (L.) DC.

تلخه گیجه

He.

 

8

Anthemis haussknechtii Boiss. & Reut.

بابونه زاگرسی

Th.

D.

9

Anthemis hyalina DC.

بابونه شفاف

Th.

 

10

Anthemis tinctoria L.

بابونه زرد

He.

 

11

Carduus pycnocephalus L.

تاتاری پرگل

Th.

 

12

Carthamus oxyacantha M. B.

گلرنگ زرد، خارخرون

Th.

D.

13

Centaurea aggregata Fisch. & C. A. Mey. ex DC.

گل­گندم انبوه

He.

 

14

Centaurea aucheri (DC.) Wagenitz

گل­گندم زاگرسی

He.

 

15

Centaurea behen L.

گل­گندم طلائی

He.

 

16

Centaurea depressa M. B.

گل­گندم

Th.

 

17

Centaurea iberica Trev. ex Spreng.

گل­گندم چمن­زار

He.

 

18

Centaurea imperialis Hausskn. ex Bornm.

گل­گندم اشرافی

He.

En.

19

Centaurea leuzeoides (Jaub. & Spach) Walp.

گل­گندم ارغوانی

He.

 

20

Centaurea nemecii Nab.

گل­گندم سنبله­ای، گل­گندم سنندجی

He.

 

21

Centaurea pseudoscabiosa Boiss.

گل­گندم طوسکی، گل­گندم مامیسائی

He.

 

22

Centaurea pterocaula Trautv.

گل­گندم ساقه بال­دار

He.

En.

23

Centaurea solstitialis L.

گل­گندم زرد

Th.

 

24

Centaurea triumfettii All.

گل­گندم رنگارنگ

He.

 

25

Centaurea virgataLam.

گل­گندم بوته­ای ، گل­گندم ترکه­ای

He.

D.

26

Chardinia orientalis(L.) Kuntze

---

Th.

 

27

Chondrilla juncea L.

قندرون

He.

 

28

Cichorium intybus L.

کاسنی

He.

 

29

Cirsium elodes M. B.

کنگر باتلاقی

He.

 

30

Cirsium haussknechtii Boiss.

کنگر سهندی، کنگر زاگرسی

He.

D.

31

Cnicus benedictus L.

خار مقدس

Th.

 

32

Codonocephalum peacockianum Aitch. & Hemsl.

سرزنگی

He.

 

33

Cousinia fursei Rech. f.

هزارخار مریوانی

He.

En.;شکل2

34

Crepis foetida L.

ریش­قوز هرز، ریش­قوز بدبوی

Th.

D.

35

Crupina crupinastrum (Moris) Vis.

سیاه فندق، دانه سیاه

He.

 

36

Echinops orientalis Trautv.

شکرتیغال شرقی

He.

 

37

Echinops ritrodes Bunge

شکرتیغال مشهدی

He.

 

38

Echinops tournefortii Ledeb. ex Trautv.

شکرتیغال آراراتی

He.

 

39

Garhadiolus angulosus Jaub. & Spach

---

Th.

 

40

Gundelia tournefortii L.

کنگر علوفه­ای، کنگر خوراکی

He.

D.; P.

41

Helichrysum armenium DC.

گل بی­مرگ ارمنستانی

Ch.

 

42

Helichrysum pallasii (Spreng.) Ledeb.

گل بی­مرگ تماشائی، گل بی­مرگ سیبری

Ch.

 

43

Inula britannica L.

مصفای بریتانیایی

He.

 

44

Onopordon leptolepis DC.

خارپنبه برگه نازک

He.

 

45

Scorzonera calyculata Boiss.

شنگ اسبی پلوری

He.

P.

46

Scorzonera laciniata L.

شنگ اسبی مدیترانه­ای، شنگ اسبی پاره پاره

G.t.

 

47

Scorzonera ramossima DC.

شنگ اسبی پرشاخه

He.

P.

48

Scorzonera mucida Rech. f., Aell. & Esfand.

شنگ اسبی کپکی، شنگ اسبی کپک­زده

G.t.

En.

49

Scorzonera phaeopappa (Boiss.) Boiss.

شنگ اسبی کاکل قهوه­ای

G.t.

 

50

Senecio mollis Willd.

پیرگیاه جویباری

He.

 

51

Senecio vernalis Waldst. & Kit.

قاصد بهار، پیرگیاه بهاره

Th.

 

52

Serratula grandifolia P. H. Davis

گل­گندمی برگ بزرگ، گل­گندمی کردی

He.

En.

53

Tanacetum balsamita L. subsp. balsamitoides (Schultz-Bip) Grierson

مینای شاه­اسپرمی

He.

 

54

Tanacetum chiliophyllum (Fisch. & C. A. Mey.) Schultz-Bip.

مینای قره­باغی، مینای آذربایجانی

He.

 

55

Tanacetum pinnatum Boiss.

مینای دماوندی

He.

 

56

Tanacetum polycephalum Schultz-Bip.

مینای پرکپه

He.

D.

57

Tragopogon buphthalmoides (DC.) Boiss.

شنگ ایرانی

G.r.

 

58

Tragopogon coloratus C. A. Mey.

شنگ الوان

He.

P.

59

Tragopogon graminifolius DC.

شنگ

He.

P.

60

Tragopogon longirostris Bisch.

شنگ حلبی، شنگ نوک دراز

He.

 

61

Tripleurospermum disciforme (C. A. Mey.) Schultz-Bip

بابونه کاذب

He.

 

62

Xanthium spinosum L.

زردینه خاردار

Th.

 

63

Xanthium strumarium L.

زردینه

Th.

 

64

Xeranthemum inapertum (L.) Miller

عروس صحرائی بی­ مرگ، عروس صحرائی یکساله

Th.

 

65

Xeranthemum squarrosum Boiss.

عروس صحرائی

Th.

D.

66

Zoegea leptaurea L.

خورشید صبح

Th.

 

 

Boraginaceae:

 

 

 

1

Anchusa italica Retz.var. italica

گاوزبان

He.

 

2

Anchusa italica Retz. var. kurdica Gusuleac

گاوزبان

He.

 

3

Anchusa strigosa Labill.

گاوزبان خارک دار

He.

 

4

Asperugo procumbens L.

علف چسبک

Th.

 

5

Cerinthe minor L.

عسلی

He.

 

6

Echium italicum L.

گل گاوزبان ایتالیائی

He.

P.

7

Gastrocotyle hispida (Forssk.) Clarke

گاوزبانک، گاوزبانی

Th.

 

8

Heliotropium nöeanum Boiss.

آفتاب پرست مزرعه­روی

Th.

D.

9

Lappula microcarpa (Ledeb.) Gürke

خارلنگری میوه ریز

He.

 

10

Lappula squarrosa (Retz.) Durmort. Syn.: Lappula heteracantha (Ledeb.) Gürke

خارلنگری ناجورخار

Th.

 

11

Litospermum arvense L.

سنگ دانه خودروی

Th.

 

12

Myosotis stricta Link

فراموشم مکن راست

Th.

 

13

Nonnea caspica (Willd.) G. Don

چشم گربه­ای خزری

Th.

 

14

Nonnea flavescens (C. A. May.) Fisch. & C. A. Mey.

چشم­ گربه­ای زرد شونده

Th.

 

15

Nonnea hypoleia Bornm.

چشم گربه­ای کرمانشاهی

He.

En.; R.

16

Nonnea persica Boiss.

چشم گربه­ای ایرانی

He.

 

17

Onosma elwendicum Wettst.

زنگوله­ای الوندی

He.

En.

18

Onosma kilouyense Boiss. & Haussk.

زنگوله­ای کهکیلویه­ای

He.

En.

19

Onosma microcarpum Steven ex DC.

زنگوله­ای زرد، زنگوله­ای دانه ریز

He.

 

20

Onosma nervosum H. Riedl

زنگوله­ای رگه­دار

G.r.

En.

21

Paracaryum sintenisii Hausskn. & Bornm.

---

He.

 

22

Rindera lanata (Lam.) Bge.

---

He.

 

23

Rochelia disperma (L. F.) Koch

چنگکی دودانه­ای

Th.

 

24

Solenanthus circinnatus Ledeb.

گل عقربی

He.

P.

25

Trichodesma incanum (Bge.) A. DC.

فانوس آبی، حلقه کرکی

He.

 

 

Brassicaceae:

 

 

 

1

Aethionema arabicum (L.) Andrz. ex Dc.

آتشین عربی

Th.

P.

2

Aethionema carneum (Banks & Soland.) B. Fedtsch.

آتشین ارغوانی

Th.

 

3

Aethionema fimbriatum Boiss.

آتشین شرابه­ای

He.

 

4

Aethionema grandiflorum Boiss. & Hohen.

آتشین

He.

 

5

Alliaria petiolata (M. B.) Cavara & Grande

علف سیر، گند نائی

Th.

 

6

Alyssum bracteatum Boiss. & Buhse

قدومه برگه­دار

He.

 

7

Alyssum linifolium Steph. ex Willd.

قدومه برگ باریک

Th.

 

8

Alyssum marginatum Steud. ex Boiss.

قدومه پا کوتاه، قدومه لبه­دار

Th.

 

9

Alyssum minus (L.) Rothm.

قدومه

Th.

 

10

Barbarea plantaginea Dc.

ترتیزک جویباری

He.

 

11

Brossardia papyracea Boiss.

---

He.

 

12

Camelina rumelica Velen. subsp. rumelica

کتان کش

Th.

 

13

Capsella bursa–pastoris (L.) Medicus

کیسه کشیش

Th.

 

14

Cardaria draba (L.) Desv.

ازمک

He.

 

15

Chorispora tenella (Pall.) DC.

---

Th.

 

16

Clastopus erubescens Hausskn.

---

Ch.

En.; شکل 2

17

Clypeola aspera (Grauer) Turrill

خردل سپری خارکی

Th.

 

18

Conringia perfoliata (C. A. Mey.) Busch

گوش خرگوش گرزی

Th.

 

19

Crambe orientalis L.

سپیده

He.

P.

20

Descurainia sophia (L.) Webb & Berth.

خاکشیر

Th.

 

21

Drabopsis verna C. Koch.

ازمکی وش

Th.

 

22

Erysimum repandum L.

خاکشیر مواج تلخ

Th.

 

23

Euclidium syriacum (L.) R. Br.

سرگنجشکی

Th.

 

24

Fibigia suffruticosa (Vent.) Sweet

---

He.

 

25

Goldbachia laevigata (M. B.) DC.

---

Th.

 

26

Hesperis kurdica Dvorak et Hadac

شب بوی ایرانی کردی

He.

En.; P.

27

Hesperis persica Boiss.

شب بوی ایرانی

He.

P.

28

Isatis cappadocica Desv.

وسمه تالشی

He.

 

29

Isatis tinctoria L.

وسمه

He.

 

30

Lepidium latifolium L.

ترتیزک برگ پهن، موچه

He.

 

31

Matthiola alyssifolia (DC.) Bornm.

چلیپای مرتفع، چلیپای بنفش

He.

 

32

Matthiola longipetala (Vent.) DC.

چلیپا ، چلیپائی

Th.

 

33

Nasturtium officinale (L.) R. Br.

آب تره، علف چشمه، ترتیزک آبی، بولاغ اوتی

Hel.

 

34

Neslia apiculata Fisch. et Mey.

آجیل مزرعه

Th.

 

35

Sameraria armena Desv.

ساماری

Th.

 

36

Sisymbrium altissimum L.

خاکشیر مرتفع

He.

 

37

Stroganowia persica Busch

ترتیزک کوهی

He.

En.

38

Thlaspi perfoliatum L.

کیسه چوپان ساقه محصور

Th.

 

 

Campanulaceae:

 

 

 

1

Asyneuma cichoriiforme (Boiss.) Bornm.

گل­چاک کاسنی شکل

He.

 

2

Campanula cecilii Rech. f. & Schiman-Czeika

گل استکانی بلوطستانی

Th.

 

3

Campanula involucrata Auch. ex DC.

گل استکانی برگه­دار

He.

D.

4

Minidium laevigatum (Vent.) Rech. f. & Schiman-Czeika

گل شکافته

He.

 

 

Capparidaceae:

 

 

 

1

Cleome iberica DC.

علف مار هرز، علف مار قفقازی

Th.

 

 

Caryophyllaceae:

 

 

 

1

Acanthophyllum microcephalum Boiss.

چوبک ایرانی، چوبک بوته­ای

Ch.

 

2

Arenaria gypsophiloides L.

مرجانی گچ دوست

He.

D.

3

Cerastium holosteoides Fries subsp. triviale

دانه مرغ

He.

 

4

Cerastium inflatum Link ex Desf.

دانه مرغ متورم

Th.

 

5

Dianthus crinitus Sm.

میخک کرکی

He.

 

6

Dianthus libanotis Labill.

میخک لبنانی

He.

 

7

Dianthus orientalis Adams

میخک شرقی

He.

P.

8

Dianthus tabrizianus Bienert ex Boiss.var. coloratus (Bornm.) Rech. f.

میخک تبریزی

He.

En.

9

Gypsophila bicolor (Freyn & Slint.) Grossh.

گچ­دوست دو رنگ، گچ­دوست مزرعه­روی

He.

 

10

Gypsophila caricifolia Boiss.

گچ دوست برگ جگنی، گچ دوست طوقه­ای

He.

 

11

Holosteum umbellatum L.

---

Th.

 

12

Minuartia meyeri (Boiss.) Bornm.

مرواریدی تالشی

Th.

 

13

Petrorhagia cretica (L.) Ball & Heywood

---

Th.

 

14

Scleranthus orientalis Rossler

کله سردوا

Th.

 

15

Silene ampullata Boiss.

سیلن حبابی، سیلن فانوسی

He.

 

16

Silene caesarea Boiss. & Bal.

سیلن فلسطینی

He.

 

17

Silene chlorifolia Sm.

سیلن سبزینه­ای، سیلن برگ سبز

He.

P.

18

Silene coniflora Nees ex Otth

سیلن گل مخروطی، سیلن بین النهرینی

Th.

 

19

Silene dichotoma Ehrh.

سیلن دو شاخه

Th.

 

20

Silene latifolia Poir subsp. alba (Miller) Greuter & Burdet

سیلن چمن­زار، سیلن سفید

He.

D.; P.

21

Silene longipetala Vent.

سیلن زاگرسی، سیلن گل دراز

He.

 

22

Vaccaria grandiflora (Fisch. ex DC.) Jaub. & Spach

صابونک

Th.

 

 

Chenopodiaceae:

 

 

 

1

Kochia scoparia (L.) Schrad.

جاروی قزوینی

Th.

P.

2

Salsola kali L.

شور خاردار

Th.

D.

 

Cistaceae:

 

 

 

1

Helianthemum salicifolium (L.) Miller

گل­ آفتابی برگ ­بیدی، دانه گنجشکی

Th.

 

 

Convolvulaceae:

 

 

 

1

Convolvulus arvensis L.

پیچک، پیچک صحرایی

He.

D.

2

Convolvulus commutatus Boiss.

پیچک سرسان، پیچک کپه­ای

He.

P.

 

Crassulaceae:

 

 

 

1

Rosularia elymaitica (Boiss. & Haussk.) Berger

ناز طوقه­ای ایلامی

He.

En.

 

Cyperaceae:

 

 

 

1

Bolboschoenus affinis (Roth) Drob. Syn.: Scirpus maritimus L. Palla subsp. affinis (Roth) Koyama

---

G.r.

 

2

Carex divulsa Stokes in With.

---

He.

 

3

Carex stenophylla Wahlenb.

---

He.

 

4

Cyperus longus L.

---

He.

 

5

Scripoides holoschoenus (L.) Sojak Syn.: Holoschoenus vulgaris Link

---

He.

 

 

Dipsacaceae:

 

 

 

1

Cephalaria kotschyi Boiss. & Hohen.

سردار البرزی

He.

D.; P.

2

Cephalaria proceraFisch. & Ave-Lall

سردار رفیع

He.

P.

3

Cephalaria syriaca (L.) Schrad.

سردار سرشکافته

Th.

 

4

Pterocephalus canus Coulter ex DC.

سربال، سربال زرد

He.

 

5

Scabiosa crinita Kotschy & Boiss.

طوسک یال­دار

He.

 

6

Scabiosa olivieri Coult.

طوسک زاگرسی، طوسک صحرایی

Th.

 

 

Elaeagnaceae:

 

 

 

1

Elaeagnus angustifolia L.

سنجد

Ph.

 

 

Euphorbiaceae:

 

 

 

1

Chrozophora hierosolymitana Spreng.

ازرق اورشلیمی، رنگینک اورشلیمی

Th.

 

2

Euphorbia boissieriana (Woron.) Prokh.

فرفیون رفیع، فرفیون بوته­ای

He.

 

3

Euphorbia densa Schrenk

فرفیون انبوه

Th.

 

4

Euphorbia denticulata Lam.

فرفیون دندانه­دار

He.

 

5

Euphorbia heteradenia Jaub. & Spach.

فرفیون اصفهانی

He.

 

6

Euphorbia macroclada Boiss.

فرفیون شاخه ضخیم

He.

D.

7

Euphorbia squamosa Willd.

فرفیون فلس­دار، فرفیون سنگ­پائی

He.

D.

8

Euphorbia szovitsii Fisch. & C. A. Mey.

فرفیون تالشی

Th.

 

 

Fumariaceae:

 

 

 

1

Corydalis verticillaris DC.

بهارک فراهم

G.t.

 

2

Fumaria asepala Boiss.

شاه­تره بی­کاسبرگ

Th.

 

3

Fumaria vaillantii Loisel.

شاه­تره ایرانی

Th.

 

 

Gentianaceae:

 

 

 

1

Centaurium pulchellum (Swartz) Druce

قنطوریون زیبا

Th.

 

2

Gentiana olivieri Griseb.

گل سپاس

He.

 

 

Geraniaceae:

 

 

 

1

Biebersteinia multifida DC.

آدمک

G.t.

 

2

Erodium cicutarium (L.) Ĺ Her. Ex Aition

نوک لک­لکی هرز

Th.

 

3

Geranium tuberosum L.

سوزن چوپان غده­دار

G.t.

 

 

Hypericaceae:

 

 

 

1

Hypericum hirsutum L.

گل­راعی مقدس، گل­راعی مودار

He.

 

2

Hypericum perforatum L.

گل­راعی، گل شهناز، هوفاریقون

He.

P.

3

Hypericum scabrum L.

گل­راعی دیهیمی

He.

D.; P.

 

Iridaceae:

 

 

 

1

Crocus biflorus Miller

زغفران دو­گلی، زعفران کم­گل

G.t.

 

2

Gladiolus atroviolaceus Boiss.

گلایول سیاه

G.t.

 

3

Gladiolus italicus Mill.  Syn.: Gladiolus segetum Ker. – Gawl.

گلایول مزرعه­روی، گلایول صحرائی

G.t.

 

4

Iris acutiloba C. A. Mey. subsp. lineolata (Trautv.) Mathew

زنبق پروانه­ای

G.r.

 

5

Iris aucheri (Baker.) Sealy

زنبق کمانی

G.r.

 

6

Iris iberica Hoffm. subsp. lycotis (Woron.) Takth.

زنبق گل درشت، زنبق جلفائی

G.r.

شکل 3

7

Iris peseudocaucasica Grossh.

زنبق شفاف

G.r.

 

8

Iris reticulata M. B.

زنبق مشبک

G.r.

 

 

Ixioliriaceae:

 

 

 

1

Ixiolirion tataricum (Pall.) Herb.

خیارک

G.b.

 

 

Juglandaceae:

 

 

 

1

Juglans regia L.

گردو

Ph.

 

 

Lamiaceae:

 

 

 

1

Eremostachys laevigata Bunge

سنبل بیابانی رفیع

He.

 

2

Eremostachys macrophylla Montbr. & Auch.

سنبل بیابانی

He.

 

3

Lagochilus aucheri Boiss.

لب خرگوشی

He.

 

4

Lallemantia iberica (Stev.) Fisch. & C.A. Mey.

---

Th.

 

5

Lallemantia peltata(L.) Fisch. & C.A. Mey.

---

Th.

 

6

Lamium amplexicaule L.

گزنه­ سای ساقه آغوش

Th.

 

7

Marrubium cuneatum Russell

فراسیون حلبی

He.

 

8

Mentha longifolia (L.) Huds.

پونه، پودنه

He.

 

9

Nepeta amoena Stapf

پونه­سای زیبا، پونه­سای رودباری

Th.

 

10

Nepeta fissa C. A. Mey.

پونه­سای شکافته

He.

 

11

Nepeta heliotropifolia Lam.

 پونه­سای آفتاب­پرستی

He.

 

12

Nepeta oxyodonta Boiss.

پونه­­سای تیز­دندان

He.

 

13

Nepeta racemosa Lam.

پونه­سای خوشه­ای، پونه­سای البرزی

He.

 

14

Nepeta ucrainica L.

پونه­سای اوکرائینی

He.

 

15

Phlomis olivieri Benth.

گوش­بره، چالمه

He.

D.; P.

16

Phlomis persica Boiss.

گوش­بره ایرانی

He.

D.

17

Phlomis rigida Labill

گوش­بره طناز، گوش­بره تماشایی

He.

P.

18

Phlomis tuberosa L.

گوش­بره قرمز، گوش­بره غده­دار

G.t.

 

19

Salvia aristata Aucher ex Benth.

مریم­گلی استثنائی، مریم­گلی سیخک­دار

He.

شکل 3

20

Salvia atropatana Bunge

مریم­گلی آذربایجانی

He.

 

21

Salvia hydrangea DC.

مریم­گلی تماشایی، عقربان

He.

 

22

Salvia multicaulis Vahl

مریم­گلی پر­ساقه، مریم­گلی ارغوانی

He.

D.; P.

23

Salvia nemorosa L.

مریم­گلی مزرعه­روی

He.

 

24

Salvia suffruticosa Montbr. & Auch. ex Benth.

مریم­گلی بوته­ای

He.

 

25

Salvia syriaca L.

مریم­گلی سوری

He.

 

26

Salvia xanthocheila Boiss. ex Benth.

مریم­گلی لب زرد، مریم­گلی البرزی

He.

 

27

Scutellaria condensate Rech. f. subsp. condensata

بشقابی سفید، بشقابی انبوه

He.

 

28

Scutellaria pinnatifida A. Hamilt.

بشقابی سنبله­ای

He.

 

29

Stachys benthamiana Boiss.

سنبله­ای صخره­زی

He.

 

30

Stachys inflata Benth.

سنبله­ای ارغوانی، سنبله­ای بادکنکی

He.

D.

31

Stachys lavandulifolia Vahl.

سنبله­ای زیبا، چای کوهی

He.

D.

32

Stachys melampyroides Hand.-Mzt.

---

Th.

 

33

Stachys setifera C. A. Mey.

سنبله­ای نیش­دار

He.

 

34

Teucrium orientale L.

مریم نخودی شرقی

He.

 

35

Teucrium orientale L. subsp. taylori (Boiss.) Rech. f.

مریم نخودی شرقی شیرازی

He.

 

36

Teucrium polium L.

مریم نخودی، کلپوره، جِز

He.

 

37

Thymus daenensis Celak

آویشن دنائی

He.

En.

38

Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak

آویشن کرک­آلود

He.

 

39

Ziziphora capitata L.

کاکوتی سرسان

Th.

 

40

Ziziphora tenuir L.

کاکوتی

Th.

 

 

Lemnaceae:

 

 

 

1

Lemna minor L.

عدسک آبی

Hy.

 

 

Liliaceae:

 

 

 

1

Allium atroviolaceum Boiss.

پیاز مزرعه­روی، پیاز بنفش

G.b.

D.

2

Allium haemanthoides Boiss. & Reut.

پیاز خونین رنگ

G.b.

En.

3

Allium hirtifolium Boiss.

موسیر، پیاز موسیر

G.b.

En.

4

Allium jesdianum Boiss. & Buhse

پیاز یزدی

G.b.

En.

5

Allium nöeanum Reut. & Regel

والک سوری

G.b.

 

6

Allium vineale L.

پیاز خوراکی

G.b.

 

7

Bellevalia olivieri Baker

تمشکین دجله­ای

G.b.

 

8

Colchicum kotschyi Boiss.

گل­حسرت سفید، گل سنبله، گل حضرتی

G.t.

 

9

Eremurus spectabilis M. B.

سریش تماشائی

G.r.

 

10

Fritillaria assyriaca Baker

لاله­ واژگون آناتولی

G.b.

 

11

Fritillaria kotschyana Herbert subsp. kotschyana

لاله واژگون مشبک

G.b.

En.

12

Fritillaria persica L.

لاله واژگون ایرانی

G.b.

 

13

Fritillaria zagrica Stapf

لاله واژگون زاگرسی

G.b.

En.

14

Gagea fistulosa Ker-Gawl.

نجم­طلائی لوله­ای

G.b.

 

15

Muscari caucasicum (Griseb.) Baker

کلاغک قفقازی

G.b.

 

16

Muscari longipes Boiss.

کلاغک پا­بلند

G.b.

 

17

Muscari neglectum Guss.

کلاغک، سرمه کلاغ

G.b.

 

18

Muscari pseudomuscari (Boiss. & Buhse) Wendelbo

 Syn.: Muscari pycantha (C. Koch) A. Los

کلاغک گرگانی

G.b.

 

19

Ornithogalum arcuatum Stev.

شیرمرغ کمانی

G.b.

 

20

Ornithogalum cuspidatum Bertol

شیرمرغ نیش­دار، شیرمرغ دیهیمی

G.b.

 

21

Ornithogalum neurostegium Boiss. & Blanche

شیرمرغ رگه­دار، شیرمرغ فری

G.b.

 

22

Ornithogalum oligophyllum E. D. Clarke

شیرمرغ کم­برگ

G.b.

 

23

Puschkinia scilloides Adams

نجم­آبی سان

G.b.

 

24

Scilla persica Hausskn.

نجم آبی

G.b.

 

25

Tulipa biflora Pall.

لاله هفت رنگ

G.b.

 

26

Tulipa montana Lindl. var. chrysantha (Boiss.) Wendelbo

لاله کوهی زرد

G.b.

 

27

Tulipa montana Lindl. var. montana

لاله غزالی، لاله کوهی

G.b.

 

28

Tulipa stylosa Stapf

لاله آتشین

G.b.

 

 

Linaceae:

 

 

 

1

Linum album Ky. ex Boiss.

کتان سفید، کتان هرز

He.

En.; P.

2

Linum austriacum L.

کتان اتریشی

He.

P.

3

Linum mucronatum Bertol. subsp. mucronatum

کتان زرد

He.

 

4

Linum nodiflorum L.

کتان گل­ گره­ای

Th.

 

 

Malvaceae:

 

 

 

1

Alcea kurdica (Schlecht.) Aleff

ختمی کردی

He.

 

2

Alcea lineariloba I. Riedl

ختمی لوب خطی

He.

En.

3

Alcea tholozani Stapf

ختمی همدانی

He.

En.

4

Malva parviflora L.

پنیرک گل­ریز

He.

 

 

Oleaceae:

 

 

 

1

Fraxinus rotundifolia Miller

زبان گنجشک، بنو، ون

Ph.

 

 

Onagraceae:

 

 

 

1

Epilobium frigidum Hausskn.

بید علفی یخچالی، علف خر یخچالی

He.

 

2

Epilobium hirsutum L.

بید علفی کرکی، علف خر کرکی

He.

 

 

Orchidaceae:

 

 

 

1

Dactylorhiza umbrosa (Kar. & Kir.) Nevski

غده انگشتی سایه پسند، غده انگشتی باتلاقی

G.t.

 

2

Orchis anatolica Boiss.

ثعلب آناتولی

G.t.

 

 

Orobanchaceae:

 

 

 

1

Orobanche alba Steph.

گل جالیز سفید

Pa.

 

2

Orobanche anatolica Boiss. & Reut.

گل جالیز آناتولی

Pa.

 

 

Papaveraceae:

 

 

 

1

Glaucium corniculatum (L.) Rudolph

شقایق شاخ­دار

Th.

D.

2

Hypecoum pendulum L.

شاه تره­ای، زرد شاه تره

Th.

 

3

Papaver argemone L.

خشخاش کم­رنگ، خشخاش بیابانی

Th.

 

4

Papaver bracteatum Lindl.

خشخاش طناز، خشخاش کبیر

He.

D.;شکل 4

5

Papaver cylindricum Cullen

خشخاش استوانه­ای

He.

 

6

Papaver decaisnei Hochst. & Steud. ex Boiss.

خشخاش فرفره­ای

Th.

 

7

Papaver dubium L.

خشخاش هرز

Th.

 

8

Roemeria hybrida (L.) DC.

گل­عروسک بنفش

Th.

 

9

Roemeria refracta DC.

گل­عروسک

Th.

 

 

Papilionaceae:

 

 

 

1

Astragalus (Acidodes) carducchorum Boiss. & Hausskn.

---

Ch.

D.

2

Astragalus (Adiaspastus) michauxianus Boiss.

---

Ch.

D.

3

Astragalus (Alopecuroidei) echinops Aucher & Boiss.

---

He.

P.

4

Astragalus (Alopecuroidei) kirrindicus Boiss.

---

He.

P.

5

Astragalus (Ammodendron) podolobus Boiss.

---

Ph.

D.; P.

6

Astragalus (Astragalus) caryolobus Bge.

---

He.

 

7

Astragalus (Caprini) macropelmatus Bge.

---

He.

En.

8

Astragalus (Caprini) ovinus Boiss.

---

He.

P.

9

Astragalus (Caprini) zagrosicus Boiss. & Haussk.

---

He.

En.

10

Astragalus (Hymenostegis) chrysostachys Boiss.

---

Ch.

En.; D.

11

Astragalus (Hymenostegis) nervistipulus Boiss. & Hausskn.

---

Ch.

En.

12

Astragalus (Hymenostegis) paralurges Bunge.

---

He.

En.;

13

Astragalus (Incani) curvirostris ssp. curvirostris Boiss.

---

He.

P.

14

Astragalus (Incani) cyclophyllos Beck

---

He.

En.; P.

15

Astragalus (Incani) pseudorobustus Podlech & Maassoumi

---

He.

 

16

Astragalus (Laxiflori) tawilicus C. C. Townsend

---

He.

P.

17

Astragalus (Macrophyllium) octopus Townsend

---

Ch.

 

18

Astragalus (Macrophyllium) oleaefolius DC.

---

Ph.

D.

19

Astragalus (Malacothrix) mollis M. B.

---

He.

P.

20

Astragalus (Malacothrix) pulchellus Boiss.

---

He.

 

21

Astragalus (Microphysa) sanandajianus Tietz

---

Ch.

En.

22

Astragalus (Onobrychoidei) sevangensis Grossh.

---

G.r.

En.; D.; P.

23

Astragalus (Ornithopodium) brachyodontus Boiss.

---

He.

En.; P.

24

Astragalus (Platonychium) microcephalus Willd.

---

Ph.

D.

25

Astragalus (Rhacophorus) compactus Lam.

---

Ch.

En.; D.

26

Astragalus (Rhacophorus) eriosphaerus Boiss.

---

Ch.

 

27

Astragalus (Rhacophorus) glaucopsoides Bornm.

---

Ch.

En.

28

Astragalus (Rhacophorus) rhodosemius Boiss. & Hausskn.

---

Ch.

 

29

Astragalus (Theiochrus) siliquosus Boiss. Syn.: Astragalus (Theiochrus) ispahanicus Boiss.

---

He.

P.

30

Astragalus (Tricholobus) tricholobus DC.

---

Ch.

En.

31

Cicer anatolicum Alef.

نخود آناتولی، نخود چسبناک

He.

 

32

Coronilla varia L.

یونجه باغی، یونجه تاجی

He.

P.

33

Lathyrus boissieriSirj.

خلر زاگرسی

He.

P.

34

Lathyrus brachypterus Čel. var. haussknechtii (Širj.) Davis

---

He.

P.;شکل 4

35

Lathyrus cicera L.

خلر نخودی، خلر نیام پهن

Th.

 

36

Lathyrus inconspicuous L. var. inconspicuus

خلر راست

Th.

 

37

Lathyrus pratensis L.

خلر زرد، خلر چمن­زار

He.

D.; P.

38

Lens culinaris Medicus

عدس، مَرجی

Th.

P.

39

Lotus corniculatus L.

آهوماش زرد، یونجه زرد، یونجه پاکلاغی

He.

P.

40

Lotus gebelia Vent.

آهوماش

He.

P.

41

Medicago radiata L.

یونجه هلالی

Th.

P.

42

Medicago rigidula (L.) All.

یونجه سخت

Th.

P.

43

Medicago sativa L.

یونجه

He.

P.

44

Melilotus albus Desr.

یونجه بخارا

He.

P.

45

Melilotus officinalis (L.) Desr.

یونجه زرد، اکلیل الملک

He.

P.

46

Onobrychis altissima Grossh.

اسپرس، اسپرس علوفه­ای

He.

P.

47

Onobrychis lunata Boiss.

اسپرس هلالی

He.

En.; P.

48

Onobrychis melanotricha Boiss.

اسپرس سیاه­کرک

He.

En.; P.

49

Onobrychis scrobiculata Boiss.

اسپرس شان­زنبوری

He.

En.; P.

50

Onobrychis subnitens Bornm.

اسپرس درخشان

He.

P.

51

Ononis spinosa L.

خارخر

He.

 

52

Pisum sativum L.

نخود فرنگی، نخود سبز

Th.

 

53

Robinia pseudoacacia L.

اقاقیا

Ph.

 

54

Trifolium arvense L.

شبدر خودروی، شبدر پاخرگوشی

Th.

 

55

Trifolium dasyurum C. Presl

شبدر طناز

Th.

P.

56

Trifolium hybridum L. var. elegans (Savi) Boiss.

شبدر دورگ

He.

P.

57

Trifolium pretense L.

شبدر چمن­زاری، شبدر قرمز

He.

P.

58

Trifolium repens L.

شبدر سفید، شبدر خزنده

He.

D.; P.

59

Trigonella monantha C. A. Mey.

شنبلیله تک­گل

Th.

P.

60

Trigonella persica Boiss.

شنبلیله ایرانی

Th.

En.; P.

61

Vicia assyriaca Boiss.

ماشک مریوانی، ماشک آسوری

Th.

P.

62

Vicia ervilia (L.) Willd.

ماشک گاودانه، گاودانه

Th.

P.

63

Vicia mollis Boiss & Hausskn.

ماشک نرم، ماشک حلبی

Th.

P.

64

Vicia narbonensis L.

ماشک برگ پهن

Th.

P.

65

Vicia sativa L.

ماشک، گاودانه، کَرسَنِه

Th.

P.

66

Vicia variabilis Freyn & Sint.

ماشک گوناگون

He.

P.

 

Plantaginaceae:

 

 

 

1

Plantago lanceolata L.

بارهنگ سرنیزه­ای، بارهنگ کاردی

He.

 

 

Plumbaginaceae:

 

 

 

1

Acantholimon atropatanum Bge.

کلاه میرحسن آذربایجانی

Ch.

 

2

Acantholimon latifolium Boiss.

کلاه میرحسن برگ­پهن

Ch.

 

 

Poaceae:

 

 

 

1

Aegilops crassa Boiss.

گندم نیای ضخیم

Th.

 

2

Aegilops tauschii Cosson

گندم نیای قفقازی، گندم نیای هرز

Th.

 

3

Aegilops triuncialis L.

گندم نیای سه لایه

Th.

 

4

Aegilops umbellulata Zhuk.

گندم نیای چترکی

Th.

 

5

Agropyrum repens (L.) P. Beauv.

چمن گندمی

G.r.

P.

6

Agropyrum tauri Boiss. & Bal.

چمن گندمی سیسیلی

He.

P.

7

Alopecurus arundinaceus Poir.

دم روباهی نی مانند

He.

D.; P.

8

Arrhenatherum kotschyi Boiss.

یولاف پرسپولیسی

G.b.

 

9

Avena wiestii Steud.

یولاف بیابانی

Th.

 

10

Boissiera squarrosa (Banks & Soland.) Nevski

---

Th.

D.

11

Bromus danthoniae Trin.

جارو علفی هرز، جارو علفی تالشی

Th.

D.

12

Bromus sericeus Drobov

جارو علفی پرکرک

Th.

 

13

Bromus sterilis L.

جارو علفی نازا

Th.

D.

14

Bromus tectorum L.

جارو علفی بامی، علف بام

Th.

 

15

Bromus tomentellus Boiss.

جارو علفی

He.

D.; P.

16

Crypsis schoenoides (L.) Lam.

نهان سنبل بیابانی

Th.

 

17

Cynodon dactylon (L.) Pers.

مَرغ

G.r.

D.; P.

18

Dactylis glomerata L.

علف باغ

He.

P.

19

Echinochloa crus-galli (L.) P. Beauv.

سوروف

Th.

 

20

Elymus hispidus (Opiz) Meldris var. villosus (Hackel) Assadi

---

He.

 

21

Eremopoa persica (Trin.) Roshev.

---

Th.

 

22

Festuca arundinacea Schreb.

علف­بره نی­مانند

He.

P.

23

Festuca ovina L.

علف بره

He.

P.

24

Heteranthelium piliferum (Banks & Soland.) Hochst

دگر گل­گندمی

Th.

En.

25

Hordeum bulbosum L.

جو پیاز­دار، کَتّو

G.b.

P.

26

Hordeum marinum Hudson

جو شوره­زار، جو ساحلی

Th.

 

27

Hordeum spontaneum C. Koch

جو وحشی، جو خودروی

Th.

 

28

Hordeum violaceum Boiss. & Huet

جو چمن­زار، جو بنفش

He.

P.

29

Melica persica Kunth.

ملیکا

He.

P.

30

Parapholis incurva (L.) C. E. Hubb.

دم ماری

Th.

 

31

Phalaris arundinacea L.

دانه­قناری کوهستانی

He.

P.

32

Phragmites australis (Cav.) Trin. ex Steud.

نی

G.r.

P.

33

Poa bulbosa L.

چمن پیازک­دار

G.b.

D.; P.

34

Poa nemoralis L.

چمن جنگلی

He.

 

35

Psathyrostachys fragilis (Boiss.) Nevski.

ریش سنبل، چمن جو

He.

D.

36

Secale cereale L.

چاودار

Th.

P.

37

Stipa parviflora Desf.

استپی کم­گل، استپی کویری

He.

D.

38

Taeniatherum crinitum (Schreb.) Nevski

گیسو چمن

Th.

 

39

Zingeria trichopoda P. Smirn.

موئین چمن

Th.

 

 

Podophyllaceae:

 

 

 

1

Bongardia chrysogonum (L.) Boiss.

سینه کبکی، علف کبکی

G.t.

D.

2

Leontice leontopetalum L. subsp. leontopetalum

ترب شیر، چشم شیر

G.t.

 

 

Polygonaceae:

 

 

 

1

Atrophaxis spinosa L.

کاروان کش

Ph.

 

2

Polygonum alpestre C. A. Mey.

هفت­بند کوهستانی

He.

P.

3

Polygonum aviculare L.

علف هفت­بند

Th.

 

4

Polygonum lapathifolium L.

هفت­بند برگ بیدی، هفت­بند برگ ترشکی

Hy.

 

5

Polygonum paronychioides C. A. Mey. ex Hohen.

هفت­بند عقربکی

He.

 

6

Rheum ribes L.

ریواس

He.

D.

7

Rumex obtusifolius L.

ترشک برگ کند

He.

 

8

Rumex ponticus E. H. L. Krause

ترشک دریای سیاه، ترشک بختیاری

He.

 

9

Rumex pulcher L.

ترشک زیبا

He.

 

10

Rumex scutatus L.

ترشک واریزه­ای، ترشک فرانسوی

He.

 

 

Primulaceae:

 

 

 

1

Anagallis arvensis L. Subsp. foemina

آناغالیس

Th.

 

2

Primula auriculata Lam.

پامچال جویباری، پامچال طناز

He.

 

 

Rafflesiaceae :

 

 

 

1

Pilostyles haussknechtii Boiss.

خون گون

Pa.

 

 

Ranunculaceae:

 

 

 

1

Adonis aestivalis L.

چشم خروس تابستانه، گل خروسک

Th.

 

2

Adonis flammea Jacq. subsp. flammea

چشم خروس آتشین

Th.

 

3

Anemone biflora Boiss.

آنمون

He.

 

4

Batrachium trichophyllum (Chaix) Bosch

آلاله آبی موئین

Hy.

 

5

Consolida orientalis (Gay) Schrod.

زبان در قفای شرقی

Th.

 

6

Delphinium cyphoplectrum Boiss.

زبان­ پس­ قفای زاگرسی

G.t.

 

7

Delphinium lanigerum Boiss. & Hohen.

زبان پس قفای پشمالو

He.

En.

8

Ficaria kochii (Ledeb.) Iranshahr & Rech.f.

---

G.r.

 

9

Nigella oxypetala Boiss.

سیاهدانه ایرانی

Th.

 

10

Ranunculus arvensis L.

آلاله

Th.

 

11

Ranunculus cicutarius Schlechtend.

آلاله برگ هویجی

G.r.

 

12

Ranunculus millefolius Banks & Soland.

آلاله هزاربرگ

He.

 

13

Ranunculus oxypermus Willd.

آلاله دانه تیز

G.r.

 

14

Ranunculus polyanthemos L.

آلاله پرگل

G.r.

 

15

Thalictrum isopyroides C. A. Mey

برگ سدابی کوهی

He.

 

 

Resedaceae:

 

 

 

1

Reseda lutea L.

وَرَث

He.

D.; P.

 

Rosaceae:

 

 

 

1

Amygdalus communis L.

بادام تلخ، بادام شیرین

Ph.

 

2

Amygdalus lycioides Spach

بادام خار آلود، تنگرس

Ph.

 

3

Armeniaca vulgaris Lam.

زرد آلو، قیسی

Ph.

 

4

Cerasus microcarpa(C. A. Mey.) Boiss.

آلبالوی دانه ریز، راناس

Ph.

 

5

Crataegus azarolus L. subsp. aronia (L.) H. Riedl

زالزالک زرد، کیالک

Ph.

 

6

Crataegus meyeri A. Pojark.

زالزالک ارمنستانی

Ph.

 

7

Crataegus sanguinea Pall.

---

Ph.

 

8

Malus orientalis Ugl.

سیب، سیب جنگلی

Ph.

 

9

Persica vulgaris Miller  Syn.: Prunus persica (L.) Batsch

هلو، شلیل، شفتالو

Ph.

 

10

Potentilla persica Boiss. & Hausskn.

پنجه برگ کهکیلویه­ای

He.

En.

11

Potentilla recta L.

پنجه­برگ راست

He.

 

12

Potentilla reptans L.

پنجه­برگ، پنجه­برگ رونده

He.

D.

13

Pyrus syriaca Boiss.

گلابی سوری، امرود

Ph.

 

14

Rosa canina L.

نسترن وحشی، گل سگ

Ph.

 

15

Rosa foetida J. Herrmann

نسترن زرد، رز معطر

Ph.

 

16

Rosa iberica Stev.

رز قفقازی

Ph.

 

17

Rubus sanctus Schreber

---

Ch.

 

18

Sanguisorba minor Scop.

توت روباهی

He.

P.

 

Rubiaceae:

 

 

 

1

Asperula glomerata (M. B.) Griseb.

زبرینه کوهستانی، زبرینه انبوه

He.

 

2

Asperula insignis (Vatke) Ehrend.

---

Th.

 

3

Callipeltis cucularia (L.) Stev.

زیبا سپر

Th.

 

4

Cruciata taurica (Pallas ex Willd.) Ehrend.

صلیبی کوهستانی

He.

 

5

Galium setaceum Lam.

---

Th.

 

6

Galium spurium L.

---

Th.

 

7

Galium verum L.

شیر پنیر

He.

D.

 

Rutaceae:

 

 

 

1

Haplophyllum perforatum (M. B.) Kar. & Kir.

سُدابی، مورد کاذب

He.

 

 

Salicaceae:

 

 

 

1

Populus nigra L. var. pyramidalis

شالک، تبریزی

Ph.

 

2

Salix excelsa S. G. Gmelin

سیاه بید، فوکا، بید مرتفع

Ph.

 

 

Scrophulariaceae:

 

 

 

1

Bungea trifida (Vahl) C. A. Mey.

---

He.

 

2

Lagotis stolonifera (C. Koch) Maxim.

---

G.r.

 

3

Linaria chalepensis (L.) Miller

کتانی حلبی

Th.

 

4

Linaria fastigiata Chav.

کتانی منشعب

He.

 

5

Pedicularis sibthorpii Boiss.

سنبل­ باتلاقی تیزدندان

He.

D.

6

Rhynchocorys kurdica Nab.

سرفیلی کردی

Se.Pa.

 

7

Scrophularia gaubae Bornm.

گل میمونی پل زنگوله­ای

He.

En.

8

Scrophularia nervosa Benth.

گل میمونی رگه­دار

He.

En.

9

Scrophularia striata Boiss.

گل میمونی شیاردار، گل میمونی سازوئی

He.

P.

10

Scrophularia variegata M. B.

---

He.

P.

11

Verbascum agrimoniifolium (C. Koch) Hub.-Mor.

گل­ماهور غافثی

He.

 

12

Verbascum alceoides Boiss & Hausskn.

گل­ماهور ختمی­سا

He.

 

13

Verbascum cheiranthifolium Boiss.

---

He.

D.

14

Verbascum macrocarpum Boiss.

گل­ماهور پس­قلعه­ای، گل­ماهور دانه­درشت

He.

 

15

Verbascum sinuatum L.

گل ماهور مواج، گل ماهور مدیترانه­ای

He.

D.

16

Veronica anagallis-aquatica L.

سیزاب آبی

Hy.

 

17

Veronica avromanica M. A. Fischer

سیزاب زاگرسی، سیزاب آورومانی

Th.

 

18

Veronica kurdica Benth.

سیزاب کردی

He.

 

19

Veronica orientalis Miller

سیزاب شرقی

He.

 

 

Solanaceae:

 

 

 

1

Hyoscyamus kurdicus Bornm.

بذرالبنج کردی

He.

 

2

Hyoscyamus kotschyanus Pojark.

بذرالبنج بویراحمدی

He.

En.

3

Solanum dulcamara L.

تاج ریزی ایرانی، تاج ریزی پیچ

Ch.

 

4

Solanum nigrum L.

تاج ریزی سیاه، سگ انگور

Th.

 

 

Tamaricaceae:

 

 

 

1

Tamarix ramosissima Ledeb.

گز پرشاخه

Ph.

 

 

Thymelaeaceae:

 

 

 

1

Daphne mucronata Royle

برگ­بوی زاگرسی، خَوِشک، خیش

Ph.

D.

 

Urticaceae:

 

 

 

1

Urtica dioica L.

گزنه دو پایه

He.

 

 

Valerianaceae:

 

 

 

1

Valeriana alliariifolia Adams

سنبل الطیب علف سیری، سنبل الطیب جنگلی

G.r.

 

2

Valerianella dactylophylla Boiss. & Hohen.

شیرینک پنجه ای

Th.

 

3

Valerianella oxyrrhyncha Fisch & C. A. Mey.

شیرینک نوک­تیز

Th.

 

 

Violaceae:

 

 

 

1

Viola arvensis Murray

 Syn.: Viola tricolor L. var. tricolor

بنفشه سه رنگ

Th.

 

2

Viola modesta Fenzl.

بنفشه فروتن

Th.

 

 

Vitaceae:

 

 

 

1

Vitis vinifera L.

انگور

Ph.

 

 

گونه های با فراوانی زیاد (D.)، اندمیک (En.)، نادر (R.)، مرتعی (P.) ، کامه­فیت­ها (Ch.)، ژئوفیت­های پیازدار (G.b.)، ژئوفیت­های ریزوم­دار (G.r.)، ژئوفیت­های غده­دار (G.t.)، همی­کریپتوفیت­ها (He.)، هِلوفیت­ها (Hel.)، هیدروفیت­ها (Hy.)، انگل­ها (Pa.)، فانروفیت­ها (Ph.)،
نیمه انگل­ها (Se.Pa.)، تروفیت­ها (Th.).

 

آخانی، ح. (1383) فلور مصور پارکملیگلستان،ج 1. مؤسسة انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، تهران.
اردکانی، م. ر. (1383) اکولوژی، مؤسسة انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، تهران.
اسدی، م. و همکاران. (1386-1367) فلور ایران، ج 2، 3، 5، 6، 8، 9، 14، 15، 16، 24، 25، 27، 29، 31، 33، 34، 36، 37، 38، 39، 40، 43، 46، 48، 51، 54، 56 و 57. مؤسسة تحقیقات جنگل­ها و مراتع کشور، تهران.
سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح. (1379) نقشه توپوگرافی 1:250:000، شیت سنندج- ایران، ش NI 38-4، سری
K 551. سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح کشور، تهران.
قهرمان، ا. (1363-1386) فلور رنگیایران، ج 5-26. مؤسسة تحقیقات جنگل­ها و مراتع کشور، تهران.
مبین، ص. (1354-1374)رُستنی­های ایران،ج 1-4. انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، تهران.
مجنونیان، ه. (1378) جغرافیای گیاهی ایران (مجموعه مقالات کاربرد جغرافیای گیاهی در حفاظت). دایره سبز، تهران.
مظفریان، و. (1377) فرهنگ نام­هایگیاهان ایران. فرهنگ معاصر، تهران.
مظفریان، و. (1378) فلور استانخوزستان. مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام خوزستان، اهواز.
مظفریان، و. (1379) رده­بندی گیاهی ج 1-2. انتشارات امیرکبیر، تهران.
مظفریان، و. (1379) فلور استان یزد. انتشارات یزد، یزد.
مظفریان، و. (1383) درختان ودرختچه­های ایران. فرهنگ معاصر، تهران.
معروفی، ح. (1387) گزارش نهاییطرحتحقیقاتی جمع‌آوری و شناسایی گیاهان استان کردستان (فاز دوم). مؤسسة تحقیقات جنگل­ها و مراتع کشور، تهران.
معصومی، ع. ا. (1365-1384) گون­های ایران، ج 1-5. مؤسسة تحقیقات جنگل­ها و مراتع کشور، تهران.
وندلبو، پ. (1356) لاله­ها و زنبق­های ایران و گونه‌های مجاور. مؤسسه گیاه­شناسی ایران، تهران.
Davis, P. H. (1965-1988) Flora of Turkey and the East AegeanVols. 6, 8.Edinburgh University Press, Scotland.
Rechinger, K. H. (1963-2005) Flora Iranica Vols. 13, 34, 48, 56, 57, 70, 90, 100, 101, 110, 119, 120, 122, 136, 139, 144, 145, 147, 150, 151, 157, 163, 165, 171, 173, 175. Akademische Druck und Verlagsanstalt, Graz Austria.
Townsend, C. C. (1966-1985) Flora of Iraq Vol. 1-9. Ministry of Agriculture and Agrarian Reform, Baghdad.