بررسی تاکسونومیک گونهOnobrychis transcaspica V. Nikitin (Fabaceae) در شمال شرق ایران با تاکید بر تأثیر ارتفاع بر ویژگی‌های ریخت‌شناسی با استفاده از مارکر فلوریستیک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

جنس Onobrychis Mill. با حدود 60 گونه، دومین جنس بزرگ تیره Fabaceae در ایران است. گیاهان این جنس به دلیل ارزش غذایی بالا، اغلب به عنوان علوفه استفاده می‌شوند. بخش Onobrychis، با تقریباً 15 گونه در ایران یکی از بخش‌های مهم این جنس است. گونه Onobrychis transcaspica V. Nikitin، یکی از گونه‌های این بخش است که در شمال شرق ایران پراکنش دارد. برای تعیین وجود تنوع درون‌گونه‌ای گیاه
O. transcaspica از جنبه تاکسونومیک و تشخیص عامل اکولوژیک مؤثر بر آن، از روش تعیین زیستگاه ویژه، برای جمع‌آوری داده‌ها استفاده شد. بر این اساس، از بین زیستگاه‌های مورد بررسی در شمال شرق ایران، چهار زیستگاه ویژه تعیین شد. نتایج حاصل از آنالیز داده‌های فلوریستیک (ترکیب رستنی‌های هر زیستگاه ویژه به عنوان مارکر فلوریستیک) با نرم‌افزار MVSP، به روش PCO، به تشخیص سه گروه متمایز منجر شد که نشان‌دهنده وجود تنوع درون‌گونه‌ای در این گونه گیاهی است. آنالیز داده‌های حاصل از بررسی مورفومتری افراد گونه مورد بررسی از هر زیستگاه ویژه، با استفاده از 65 ویژگی رویشی و زایشی، به روش‌های PCO و UPGMA نیز وجود سه گروه متمایز را تأیید نمود. آنالیز داده‌های اکولوژی به روش CCA نیز مشخص نمود که سه گروه ریختی مذکور، به عنوان سه فنواکودیم حاصل از تأثیر ارتفاع، قابل شناسایی و معرفی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Taxonomic study of Onobrychis transcaspica V. Nikitin (Fabaceae) in northeastern of Iran with emphasis on altitudinal effect on morphological characters using floristic marker

نویسندگان [English]

  • Zeinab Toluei
  • Morteza Atri
  • Massoud Ranjbar
Department of Biology, Faculty of Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
چکیده [English]

Onobrychis Miller is the second largest genus of Fabaceae in Iran with nearly 60 species. These species are used as valuable forage plants. Onobrychis sect. Onobrychis with nearly 15 species in Iran is one of the important sections of the genus. Onobrychis transcaspica V. Nikitin, is one of the species of this section that is distributed in NE of Iran. To determine intraspecific variations in O. transcaspica from taxonomic point of view and effective ecological factor, data were collected using special station method. In this way, four special stations were recognized for O. transcaspica in NE of Iran. Results from floristic data (Floristic composition of each special station) analysis with MVSP software by PCO method, led to identification of 3 separate groups that was indicative of existence of intraspecific diversity. Morphometric data analysis of individual collected from each special station, by using 65 vegetative and reproductive characters, with PCO and UPGMA methods, confirmed 3 mentioned floristic groups. Ecologic data analysis with CCA Method showed the presence of 3 phenoecodeme based on 3 morphologic groups resulting from altitudinal variations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Onobrychis transcaspica V. Nikitin
  • altitude
  • Iran
  • Taxonomy
  • Morphology
  • Floristic

مراجع

جود، و. اس.، کمپبل، ک. اس.، کلوگ، آ. آ. و استیونس، پ. اف. (1382) سیستماتیک گیاهی (دیدگاه تبارشناختی)، ترجمه سعیدی، ح.، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان، اصفهان.
عطری، م. (1375) معرفی جنبه­هایی از کاربرد روش نئوزیگماتیسم در خاک­شناسی، سیستماتیک و کورولوژی، مجله زیست‌شناسی ایران (2)1: 105 تا 126.
عطری، م.، کلوندی، ر. و سفیدکن، ف. (1386) معرفی روش D. S. S (Determination of special station) برای تعیین تنوع درون گونه­ای با ذکر مثال موردی Thymus eriocalyx در ایران، مجموعه خلاصه مقالات نخستین همایش ملی و تخصصی رده­بندی گیاهی ایران.
گینوشه، م. (1375) فیتوسوسیولوژی (جامعه­شناسی گیاهی)، ترجمه عطری، م.، انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، تهران.
Atri, M., Alebouyeh, Z., Mostajer Haghighy, A. and Kalvandy, R. (2009) Introduction of 2 topodemes, 2 pedodemes and 1 basodeme of Artemisia scoparia as a medicinal plant from west of Iran. Planta Medica 75(9): 877- 1094.
Atri, M., Asgari Nematian, M. and Shahgolzari, M. (2007) Determination and discrimination of intraspecific diversity of Astragalus gossypinus by Eco-Phytosociological method from West of Iran. Pakistan Journal of Biological Sciences 10(12): 1947- 1955.
Cain, S. A. O. and Castro, G. M. (1959) Manual of vegetation analysis. Harper and Brothers. New York.
Gilmour, J. S. L. and Gregor, J. W. (1939) Demes: A suggested new terminology. Nature 144: 333.
Gilmour, J. S. L. and Heslop-Harrison, J. (1954) The deme terminology and the units of micro-evolutionary change. Genetica 27: 147-161.
Hunter M. L., Jr. (2002) Fundamentals of conservation biology. 2nd ed. Blackwell Science. Malden, Massachusetts.
Hussain, A. and Mahmood, S. (2004) Response flexibility in Trifolium alexandrinum L. a phenomenon of adaptation to spatial and temporal disturbed habitat. Journal of Biological Sciences 4: 380-385.
Jothi, G. J. and Manickam, V. S. (2005) Intraspecific variation in some species of Euphorbiaceae from Tirunelveli hills of southern western ghats, Tamil Nadu. Tropical Ecology 46(2): 145-150.
Lock, J. M. (2005) Tribe Hedysareae. In: Legumes of the World. (eds. Lewis, G., Schrire, B., Mackinder, B. and Lock, M.) 489-495. Royal Botanical Gardens, Kew.
Nazarian, H., Ghahreman, A., Atri, M. and Assadi, M. (2004) Ecological factors affecting parts of vegetation in north Iran (Elica and Duna Watersheds) by employing eco-phytosociological method. Pakistan Journal of Botany 36(1): 41-64.
Polhill, R. M. (1981) Tribe 18. Hedysareae DC. In: Advances in legume systematic. (eds. Polhill, R. M. and Raven, P. H. I.( 367-370. Royal Botanical Gardens, Kew.
Poore, M. E. D. (1955) The use of phytosociological methods in ecological investigation: I. The Braun-Blanquet System. The Journal of Ecology 43(1): 226-244.
Ranjbar, M., Karamian, R., Tolui, Z. and Amirabadizadeh, H. (2007) Onobrychis assadii (Fabaceae), a new species from Iran. Annales Botanici Fennici 44: 481-484.
Rechinger, K. H. (1984) Flora Iranica, Graz. 157(2): 387-464.
Schischkin, B. K. and Bobrov, E. G. (eds) (1972) Flora of U. R. S. S., Jerusalem 13: 244-281.
Sexton, J. P., Mckay, J. K. and Sala, A. (2002) Plasticity and genetic diversity may allow saltcedar to invade cold climates in North America. Ecological Application 12(6): 1652-1660.
Singh, G. (2001) Plant systematic. 2nd Ed, Science Publisher, Inc., Enfield, New Hampshire, USA.
Sirjaev, G. (1926) Onobrychis generis revisio critica. Publication de la faculte' des sciences des L'Universite Masaryk (Brno) 76: 1-165.
Winsor, M. P. (2000) Species, demes and the omega taxonomy: Gilmour and the new systematics. Biology and Philosophy 15: 349-388.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار