تنوع ریختی برگ نمدار (Tilia spp.) در جنگل‌های هیرکانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران

2 گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

3 مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، تهران، ایران

4 گروه جنگلداری، مجتمع علوم کشاورزی و منابع طبیعی گنبد، ایران

5 مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران، ساری، ایران

چکیده

به منظور بررسی حضور گونه‌های متفاوت جنس نمدار در جنگل‌های هیرکانی، بعد از نمونه‌برداری برگ در سراسر محدوه پراکنش آن در شمال ایران، اقدام به بیومتری صفات مورفولوژیک و مطالعه نوع کرک‌های سطح پشت و روی برگ با استفاده از میکروسکوپ الکترونی گردید. نتایج حاصل از بررسی ریخت‌شناسی، وجود هفت گروه با صفات ریختی متمایز را تأیید می‌نماید. تحلیل ممیزی، صفات حضور کرک در پشت و روی برگ، شکل حاشیه برگ و حضور کرک روی دمبرگ را مهم‌ترین صفات تشخیصی در تمایز گروه‌ها از یکدیگر معرفی می‌نماید. برگ درختان گروه اول، به دلیل دارا بودن کرک‌های ستاره‌ای پراکنده در روی سطح برگ از سایر گروه‌ها متمایز است. از نظر نوع و شکل حاشیه برگ، درختان واقع در گروه دوم و سوم با دارا بودن دندانه کشیده و با خارهای بلند روی دندانه و همچنین نوک بسیار کشیده به راحتی از سایر گروه‌ها تفکیک می‌گردند. البته، تنها تفاوت این دو گروه وجود کرک ستاره‌ای در پشت برگ و دمبرگ گروه دوم است. همچنین درختان گروه چهارم و پنجم نیز در سطح پشتی برگ دارای کرک ستاره‌ای هستند؛ با این تفاوت که دمبرگ در گروه چهارم دارای کرک‌های ستاره‌ای هستند. گروه ششم دارای دمبرگ کرک‌دار و پشت و روی برگ صاف هستند و در نهایت در گروه هفتم، دمبرگ و سطح برگ کاملاً صاف و بدون کرک هستند. این تحقیق، ضمن محتمل دانستن حضور گونه‌های
Tilia begonifolia Steven، T. dasystyla Steven، Rupr. T. caucasica، حضور T. platyphyllos Scop. را در ایران مورد تردید قرار می‌دهد. همچنین تاکسون جدیدی از جنس نمدار واقع در ارتفاعات بالابند و کوهستانی جنگل‌های شمال ایران را معرفی نموده، تصمیم‌گیری نهایی را به انجام مطالعات تکمیلی از جمله مطالعات ریخت‌شناسی میوه، گل و مطالعه مولکولی منوط می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Variation in leaf morphology of Tilia spp. of in Hyrcanian forests

نویسندگان [English]

  • Hamed Yosefzadeh 1
  • Masoud Tabari 1
  • Abasalt Hosseinzadeh Colagar 2
  • Mostafa Assadi 3
  • Ali Sattarian 4
  • Habib Zare 5
1 Department of Forestry, Faculty of Natural Resources and Marine Sciences, Tarbiat Modares University, Noor, Iran
2 Department of Biology, Faculty of Basic Sciences, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
3 Research Institute of Forests and Rangelands of Iran
4 Department of Forestry, Agriculture and Natural Resources of Gonbad University, Iran
5 Agriculture and Natural Resources Research Center of Mazandaran, Iran
چکیده [English]

This research was carried out in order to investigate the presence of different species from the genus Tilia,. Phenetic analysis confirmed the presence of seven groups of leaves with distinguishable character from Tilia in Hyrcanian forests. Distinctive analysis presented the size of serrate, the presence of trichome on the leaf upper and lower surfaces and on the petiole as important discriminating traits. The fourth group was separated from other groups due to the presence of trichome on the two sides of leaves, dull green color and leathery leaves. Size of serrate, long acuminate tip were diagnostic traits of second and third groups, but lower surface and petiole of leaves of second groups had settelate trichomes. In the fourth and fifth groups, lower surface of leaves had settlate trichomes with short aristate and short acuminate, but the petiole of forth group had settlate trichome. In the sixth group, only petiole had trichome, while the leaf surface and petiole of seventh group was glabrate. In conclusion, this research, in addition to confirming the presence of of Tilia platyphyllos doubted the presence of Tilia begonifolia Steven, Tilia caucasica Rupr. and Tilia dasystyla Steven in the north of Iran. Also, it reported a new form of the genus Tilia in mountainous regions of Hyrcanian forests. However, definite decision regarding this case depends on complementary studies including investigating fruits and flower morphology with application of molecular techniques.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tilia
  • Leaf Morphology
  • Systematic
  • Hyrcanian Forest

مراجع

ثابتی، ح. (1373) درختان و درختچه‌های ایران. انتشارات دانشگاه یزد، یزد.
جوانشیر، ک. (1363) درختان و درختچه‌های ایران. جزوه درسی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، تهران.
خسروشاهی، م. و قوامی، ش.(1384). هشدار. نشر پونه، تهران.
دفتر فنی جنگلداری (1381) جدول حجم گونه‌های جنگلی شمال کشور. انشارات سازمان جنگلها و مراتع کشور، تهران.
قهرمان، ا. (1373) کوروموفیت­های ایران (سیستماتیک گیاهی). مرکز نشر دانشگاهی، تهران.
Aas, G., Maier, J., Baltisberger, M. and Matzger, S. (1994) Morpholgy, isozyme variation, cytology and reproduction of hybrids between Sorbus ari (L.) Crantz and S. torminalis (L.). Crantz. Helvetica 104: 195-214.
Ashe, W. W. (1926) Notes on Tilia. Bulletin of the Torrey Botanical Club 53:27-33.
Braun, E. L. (1960) The genus Tilia in Ohio. The Ohio Journal of Science 60(5):257-262.
Browics, K. (1978) Chorology of trees and shrubs in southwest Asia. Polish Academy of Science, Warsaw.
Browics, K. (1981) In: Flora des Iranischen Hochlandes under Umrahmenden Gebrige (ed. Rechinger, K. H.). Graz, Akademische Druck.
Bush, B. F. (1927) The glabrate species of Tilia. Bulletin of the Torrey Botanical Club 54: 231-248.
Chuang, Y. Y. and Liu, H. H. (2003) Leaf epidermal morphology and its systematic implications in Taiwan Pteridaceae.Taiwania 48(1): 60-71.
Hichok, L. G. and Anway, J. C. (1972) A morphological and chemical analysis of geograghical variation in Tilia L. of eastern North America. Brittonia 24: 2-8.
Jones, G. N. (1968) Taxonomy of the American species of linden (Tilia). Illinois Biological Monographs 39. University of Illinois Press, Urbana.
Jones, D. A. and Wilkins, D. A. (1971) Variation and adaptation in plant species, Heinnemann, London.
Kincaid , D. T. and Schneider, R. B. (1982) Quantification of leaf shape with a microcomputer and Fourier trans form. Canadian Journal of Botany 61: 2333-2342.
Lawson, C. A. (1970) The genus Tilia in Oklahoma. Oklahoma Academy of Science50: 104-105.
Maleev, V. P. (1949) Tilia. In:  Flora of the USSR. (eds. Komarov, V. L., Schischkin, B. K. and Bobrov, E. G). Academy of Sciences. Moscow and Leningrad.
Mayer, E. and Ashlock, P. D., (1991) Principles of Systematic Zoology, 2nd ed, McGraw-Hill, New York.
Mclellan, T. and Endler, J. A. (1998) The relative success of some methods for measuring and describing the shape of complex objection. Systematic Biology 47: 264-281.
Miles, L. M., Jeanne, A. M. and Robert, D. W. (1995) Provenance and progeny variation in growth and frost tolerance of Casuarina Cunninghmiana in California, USA. Forest Ecology and Management 79: 161-171.
Neophytou, C. H., Palli, G., Dounavi, A. and Aravanopoulos, F. A. (2007) Morphological differentiation and hybridization between Quercus alnifolia Poech and Quercus coccifera L. (Fagaceae) in Cyprus. Silvae Genetica 56(6): 271-277.
Pigott, C. D. and Francis, B. J. (1999) The taxonomic status of Tilia Dasystyla in Crimea, Ukraine. Edinburgh Journal of Botany 56(2): 161-174.
Plotnik, A. (2000) The urban tree book an uncommon field guide for city and town. Three Rivers Press, New York.
Premoli, A. C. (1996) Leaf architecture of South American Nothofagus (Nothofagaceae) using traditional and new methods in morphometrics. Botanical Journal of the Linnean Society 125: 25-40.
Radoglou, K., Dobrowolska D., Spyroglou G. and Nicolescu V-N. (2008) A review on the ecology and silviculture of limes (Tilia cordata Mill., Tilia platyphyllos Scop. and Tilia tomentosa Moench.). Retrieved from http://www.valbro.uni-freiburg.de. On: 13 January 2010.
Royer, D. L. and Wilf, P. (2006) Why do toothed leaves correlate with cold climates? Gas exchange at leaf margins provides new insights into a classic paleotemperature proxy. International Journal of Plant Sciences 167:11-18
Semchenko, M. and Zobel, K. (2007) The role of leaf lobation in elongation responses to shade in the rosette-forming forb Serratula tinctoria (Asteraceae). Annals of Botany 100(1): 83 - 90.
White, R. J., Prentice, H. C. and Verwijst, T. (1988) Automated image acquisition and morphometric description. Canadian Journal of Botany 66: 450-459.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار